Żywioły

Wiedziałam, że temat żywiołów na pewno wygra. Z prostej przyczyny, iż ich znaczenie zostało głęboko zakorzenione w niemal każdej kulturze. Również jest to spowodowane przez prostą zasadę. Żywioły otaczają człowieka, a więc ludzie nazwali je wedle swoich kryteriów i utkali do nich legendy.

Najpierw, czym jest żywioł?

Jedna z definicji i moim najtrafniejsza, określa żywioły, jako potężne przejawy natury. I czyż tak nie jest. Ogień, powietrze, ziemia i woda ( klasyczna wersja), w Azji dodawano jeszcze drewno, metal czy piorun, ale wszystkie odnoszą się do przyrody. Nikt sobie nie wyobraża życia bez któregoś z tych elementów. Żywioły to nie tylko wyobrażenie filozofów, ale namacalne części, dzięki którym powstałą ziemia. Nic dziwnego, że człowiek nazwał i czcił je.

W Europie wszystko zaczęło się w Grecji, w kolebce filozofów. Empedokles stworzył koncepcję żywiołów Według niego żywiołami kierują dwa najważniejsze czynniki, miłość i waśń. Pierwsza spaja żywioły, druga wprowadza chaos. Filozof uważał, że żywioły to arche, czyli istota bytu. Natomiast Tales z Miletu, uznawał, że tylko woda jest arche, bo wszystko płynie. Nie będziemy tutaj zagłębiać się w dysputy filozoficzne, bo nie miejsce i czas, ale zainteresowanych zachęcam do chwycenia po książki.

Żywioły tak, jak w przyrodzie występują w człowieku. Oddają proces rozwoju człowieka. Pierwsza jest ziemia, z której zostaliśmy ulepieni, dzięki wodzie możemy się oczyścić, powietrze obdarza nasz oddechem, a ogień ostatecznie trawi. W średniowieczu sądzono, że życie człowieka jest zależne od czterech humorów- krwi, śluzu, żółci  i czarnej żółci, z którymi łączy się żywioły. Wychodzono z założenia, że cztery to liczba odpowiedzialna za równowagę. Krwi odpowiadało powietrze, jasnej żółci- ogień, czarnej- ziemia, a śluzowi- woda.

Zajmijmy się teraz poszczególnymi żywiołami. Najpierw może ziemia, która nas chroni i żywi. Odpowiadającymi jej znakami zodiaku są byk, panna i koziorożec. Jest żeńskim żywiołem, ale to chyba nikogo nie dziwi. Od zarania dziejów płodność była kojarzona z kobietą, która jest w stanie urodzić dziecko, jak ziemia rodzi owoce, zwierzęta i samych ludzi. Jednakże ziemia ma dwoistą naturę, obdarza życiem, lecz bezwzględnie je odbiera. Przeciwstawienie się jej jest kolosalne w skutkach. Od udobruchania ziemi zależało niegdyś życie człowieka, który był bardziej niżeli my teraz, uzależniony od przyrody. Dlatego ten oto żywioł najpewniej jest najistotniejszy ze wszystkich. Jej kolorami są brąz i zieleń, chyba nie trzeba tłumaczyć dlaczego. Według horoskopy znaki zodiaku połączone z ziemią, kierują się w życiu przede wszystkim praktycznością, funkcjonalnością i solidnością.

Bez wody nie istnieje życie, ziemia nie rodziłaby istot. Pierwsze odczucie związane z tym żywiołem to najpewniej oczyszczenie i czystość. Woda posiadała najróżniejsze właściwości, niekiedy zwykła, ale najczęściej zebrana z specjalnego źródła. W chrześcijaństwie odgrywa bardzo ważną rolę. Pierwsze chrzty odbywały się w jeziorach czy rzekach. Nikogo nie zdziwi, że z wodą łączymy znaki zodiaku takie, jak Ryba, Rak, ale też Skorpiona. Podobnie, jak ziemia, woda nie zawsze okazuje się dobroczynna. Nic nie było tak niebezpieczne, jak wzburzone morze. Woda dawała życie, ale potrafiła je odebrać. Wiele mitów o stworzeniu świata odnosi się do początków, gdzie istniał ogromny ocean.

Najbardziej niszczycielki żywiołem jest ogień, ale czy tylko przynosi pożogę? Święty ogień palona w świątyniach na cześć bogów. Kapłani starali się aby nigdy nie zgasł. Ogniem dokonywano także oczyszczenia, dlatego w renesansie palono czarownice na stosie, aby wyzwolić ich dusze spod woli Szatana. Jednakże oczyszczenie ogień ma akcent śmierci. W wielu kręgach ciała palono, aby dusze mogły unieść się do nieba. Ogień był nierozerwalnie z łączony z Słońcem, najwyższym bóstwem w kulturach. Powracając jeszcze na chwilę do chrześcijaństwa, jak i judaizmu, Bóg objawiał się w Starym Testamencie poprzez gorejący krzew. Ofiary dla bóstw również niejednokrotnie składano na stosach. Oczyszczano ogniem najczęściej z ciężkich grzechów. Podejrzanych o najróżniejsze zbrodnie podawano próbie ognia, osoba niewinna wychodziła z niej cało. Do ognia przynależą Lew, Strzelec i Baran.

Ostatnim żywiołem powietrze. Niebo dopełniało ziemię, w przeciwieństwie do niej, niebo utożsamiane było z męskim pierwiastkiem. Matka Ziemia i Ojciec Niebo. Jako coś nieuchwytne było domem równie nieosiągalnych dla ludzi dusz i bogów. Bardzo często najwyżsi zamieszkują niebo, ponieważ przez ludzką naturę, nie było dla wiernych dostępne za życia. Oddech to coś, co nas ożywia, bez tlenu także nie powstałoby życie. Każda żywa istota potrzebuje powietrza, żeby istnieć. Ludzie obawiali się nieba ze względu na jego nieprzewidywalność. Burze niosły karę boską. Waga, Bliźnięta czy Wodnik łączy się z powietrzem.

Warto zająć się także żywiołami w Azjatyckiej kulturze. Rozwinięta kultura wschodu wytworzyła dodatkowe żywioły. Drewno i metal w Chinach, a w Japonii dodatkowym żywiołem był piorun. W obu przypadkach żywioły zawsze na siebie oddziałują, ich nieustające procesy kształtują świat. Żywioły się nawzajem tworzą i niszczą. W Indian dodaje się do klasycznego zestawienia Eter, zwany akaśa i jest podstawowym budulcem, łączącym pozostałe cztery żywioły.

- Sonia