Rodzaje elfów w popkulturze

Elfy są rasą, która wiele razy pojawiała się w różnorakich filmach, książkach i grach. Co ciekawe twórcy tych dzieł dość często mieli tendencję do dzielenia elfów na różne grupy/podrasy/rodzaje (to zależy od uniwersum.) W dzisiejszym blogu przyjrzymy się temu, jak w różnych miejscach popkultury dzielone były elfy.

Śródziemie

W prozie Tolkiena poszczególne rodzaje elfów nie różnią się od siebie zbytnio. W zasadzie są to bardziej plemiona czy też szczepy tej rasy, niż jakieś osobne gatunki. Ogół elfów nazywany jest Quendi (z quenyi: „Mówiący”, od tej pory będę używał skrótu „qya.”). A dalej mamy podział na Eldarów (qya. „Lud gwiazd”), czyli tych, którzy wyruszyli w podróż do Amanu, oraz Avarich (qya. „Niechętni”), czyli tych, którzy jej odmówili, woląc zostać nad brzegiem jeziora Cuiviénen – matecznika wszystkich elfów.
Potem Eldarowie rozdzielili się na kolejne grupy. Vanyarowie (qya. „Piękni”) jako pierwsi dotarli do Amanu. Ponoć odznaczali się pięknymi, złocistymi włosami oraz ogólnie niezwykłą urodą, nawet jak na elfy. Byli wyjątkowo nieufni i dalekowzroczni, przez co Melkor nie zdołał podburzyć ich przeciwko Valarom. Z ludźmi mieli kontakt tylko raz – podczas Wojny Gniewu, kiedy to Melkor został ostatecznie pokonany. Potem znów powędrowali do Amanu i więcej nie powrócili. Następnym szczepem wyrosłym z Eldarów byli Ñoldorowie (qya. „Mądrzy”). Dotarli oni do Nieśmiertelnych Krain nieco później od Vanyarów, potem jednak, podburzeni przez Morgotha, opuścili je wracając do Śródziemia. Oni z kolei byli bardzo wykształceni, lubowali się w sztuce i obróbkach kamienia.

Hufcem, który najpóźniej dotarł do Amanu byli Teleri (qya. „Ci, którzy przypłynęli ostatni”).  Dzieje ich dotarcia tam są najbardziej burzliwe, a podczas wędrówki odłączyło się od Telerich jeszcze parę szczepów. Pierwsi byli Nandorowie, którzy wyłamali się po dotarciu do rzeki Anduiny i postanowili ruszyć na południe. Potem, podczas przeprawy przez Góry Mgliste, kolejna część Eldarów skapitulowała i również udali się w kierunku południowym, aby dołączyć do Nandorów. Wiele lat później grupa Nandorów przekroczyła Góry Błękitne i zamieszkała w położonym zaraz za nimi Ossiriandzie, który zaczęli nazywać Lindonem. Samo zaś plemię zamieszkujące tą krainę nazywano odtąd Laiquendimi.

Wróćmy jednak do Telerich. Gdy szli oni przez lasy Nan Elmoth, jeden z ich przywódców zwany Elwë zobaczył w leśnej gęstwinie Melianę, jedną z Majarów – anielskich istot służących boskim Valarom. Był tak zachwycony jej widokiem, że postanowił tam zostać i poślubić Melianę. Część z ufających mu ludzi nie chciała bez niego iść dalej, więc zostali, przyjmując miano Eglath, opuszczonego ludu. Kiedy Elwë w końcu ich odnalazł, obrali go swym przywódcą, a siebie nazwali Sindarami, elfami szarymi.

Potem, gdy Teleri dotarli już do morza, cześć z nich postanowiła pozostać na wybrzeżu Śródziemia. Lud ten był znany jako Falathrimowie – elfy z wybrzeża. Stali się oni potem świetnymi żeglarzami i stoczniowcami.

Reszta Telerich dotarła do Amanu, gdzie założyli miasto Alqualondë. Byli oni znani ze swojego zamiłowania do morza, a także talentu do śpiewu.
Za pewien rodzaj elfów w świecie Tolkiena można też uznać orki. Powstały one bowiem z elfów schwytanych przez Morgotha i poddanych jego plugawym eksperymentom, mutacjom oraz czarnej magii.


The Elder Scrolls

W serii gier „The Elder Scrolls” elfy są zwane Merami. Pochodzą z położonego na dalekim zachodzie kontynentu Aldmeris, którego istnienie dzisiaj podaje się w wątpliwość. Istnieje podejrzenie, że wiele tysięcy lat przed rozpoczęciem akcji gier ziemie te stanęły przed jakimś pokaźnym zagrożeniem, które zmusiło Merów do upuszczenia ojczyzny i osiedlenia się w Tamriel, gdzie dzieje się akcja gier.

Pierwsi Merowie, zwani Aldmerami, przybyli na Wyspy Summerset i tam się osiedlili. Uważa się, że jako pierwsze oddzielili się od nich Ayleidzi – bardzo wykształcony, zaawansowany magicznie rodzaj elfów, który stworzył potężne imperium na terenie dzisiejszej prowincji Cyrodil. Ayleidzi jednak wyginęli wiele lat temu i od dawna nikt ich nie widział. Wraz z tym pierwszym rozłamem z Aldmerów wykształcili się Altmerowie – elfy wysokiego rodu. Uważają się oni za kontynuatorów myśli Aldmerów i do dziś mieszkają na Wyspach Summerset pilnie strzegąc swych tajemnic.

Istniała niegdyś bardzo intrygująca i tajemnicza rasa elfów o nazwie elfy leworęczne. Wiadomo, że zamieszkiwały położony na zachodzie kontynent Yokuda, gdzie prowadziły zajadłą walką z tamtejszymi ludźmi. W końcu przegrali tę wojnę, a porażka ta (i prawdopodobnie późniejsze zatopienie Yokudy) przyczyniła się do ich wyginięcia.

W dużej ilości światów fantasy istnieją krasnoludy. W uniwersum „The Elder Scrolls” również są, ale uważa się je za rodzaj elfów. Dwemerowie, bo o nich mowa, byli również znani jako elfy głębinowe. Stworzyli niezwykłą cywilizację na północy Tamriel, a zamiłowanie do nauki i technologii doprowadziło ich do odrzucenia wyznawania wszelakich bogów. Wyginęli na skutek eksperymentów jednego ze swoich zaklinaczy na sercu Lorkhana – potężnym, boskim artefakcie.

Kolejną wymarłą rasą elfów są Chimerzy (elfy złote). Byli oni grupą elfów, których prorok Veloth przyprowadził do Morrowind, aby tam się osiedlili. Veloth uczył Chimerów, które deadry (demoniczne istoty zamieszkujące Otchłań) są dobre, a które złe. Wynegocjował swemu ludowi błogosławieństwo tej pierwszej grupy. Wiele lat po tym, jak Chimerowie osiedlili się w Morrowind, zaczęła nimi rządzić teokratyczna grupa trzech nieśmiertelnych pół-bogów: Almalexia, Sotha Sil i Vivek. Złote elfy zapomniały czcić deadry i rozpoczęły kult tej trójki, a rozgniewana tym jedna z deadr, Azura, rzuciła na nich klątwę. Skóra Chimerów ze złotej stała się czarna, a oczy przenikliwie czerwone. Od tej pory byli znani jako Dunmerowie, czyli mroczne elfy i pod tą postacią żyją w Morrowind po dziś dzień.

Z żyjących jeszcze ras elfów warto wymienić Bosmerów, czyli elfy leśne. Mają one skórę od jasnobrązowej po zielonkawą i zamieszkują rozległe obszary Puszczy Valen. Rzadko wychodzą poza swój las. Według legend byli grupą Altmerów, którym nie pasowało wystawne życie na Wyspach Summerset i woleli bytować w zgodzie z naturą. Bosmerzy nie używają dróg oraz nie budują miast. Czczą Leśnych Bogów i Duchy Przodków.
Bardzo ciekawą rasą były śnieżne elfy. Zamieszkujące skrajnie północne rejony Tamriel stworzyli ponoć wspaniałą cywilizację. Niestety gdy pierwsi ludzie zaczęli przybywać na do Skyrim z północnego kontynentu Atmora, walczyli oni z elfami. Szpiczastousi poprosili o pomoc swych krewnych, Dwemerów. Ci otoczyli ich opieką w swych podziemnych miastach, ale była to tylko przykrywką do przeprowadzenia na śnieżnych elfach eksperymentów. Krasnoludy zmusiły je do jedzenia pewnego gatunku grzybów, po których ich pobratymcy ślepli i stawali się głupimi, prymitywnymi stworzeniami, które zaczęto nazywać Falmerami. Po wyginięciu Dwemerów Falmerowie pozostali w pustych, krasno ludzkich ruinach i po dziś dzień żyją tam atakując każdego żądnego przygód wędrowca.

Orsimerowie, czyli orki, powstały kiedy grupa Aldmerów starała się powstrzymać pochód Chimerów Velotha na wschód. Chroniąca Chimerów Deadra Boethiah pożarła ich dowódcę, niejakiego Trinimaca, deprawując jego ciało i dusze. Tak zrodził się Malacath, a casły jego oddział począł się zmieniać i nazywać siebie orkami. Ich skóra była zielona, postawa masywna, a kły długie i wystające z ust. Przez wiele lat byli ludem koczowniczym, a potem założyli małe państewko Orsinium.

Nieznany jest los rasy elfów znanej jako Maormerowie, bądź też elfy tropikalne czy elfy morskie. Wiadomo, że w Trzeciej Erze jeszcze istnieli, ale od tego czasu minęło już kilkaset lat. Zamieszkiwali położoną na dalekim południu wyspę Pyandonea i mieli być wygnańcami z Admeris bądź Wysp Summerset. Ich skóra była biała a oczy bezbarwne i puste.

Warhammer Fantasy

W uniwersum Warhammer Fantasy matecznikiem Elfów jest mająca kształt pierścienia wyspa Ulthuan. To stamtąd wywodzą się Elfy Wysokiego Rodu, zwane również Asur. Początki tej rasy są niejasne, wiadomo jednak, że są najprawdopodobniej najpotężniejszą rasą stąpającą po ziemi. Na wiele tysięcy lat przed powstaniem Imperium Ludzkości, gdy prymitywne plemiona ludzi walczyły z orkami, Asur znali już zaawansowaną magię, byli wielkimi odkrywcami i rysowali szczegółowe mapy. Przyczynili się do tego, że siły plugawego Chaosu zostały na wiele lat powstrzymane poprzez otwarcie specjalnych portalów na jednej z wysp w pobliżu Ulthuanu. Operacja była ryzykowna, ale udała się, jednak jej kosztem zginął król Elfów Aenarion.

Po jego śmierci zgodnie z prawem sukcesji tron miał przypaść najstarszemu synowi Malekithowi. Był on jednak owocem nieprawego związku Aenariona z Morathi, więzioną przez wiele lat przez Chaos. Dlatego szlachta wybrała na nowego króla znakomitego stratega Bel-Shanaara. W tym samym czasie na Ulthuanie rozwijał się Kult Rozkoszy, opierający się na odkrywaniu nowych rozkoszy ciała i cieszeniu się nimi. Okazało się jednak, że był on tylko przykrywką dla wyznawców Slaanesha, jednego z bogów Chaosu. Malekith wykorzystując okazję oskarżył Bel-Shanaara o bycie członkiem kultu, a potem otruł go i wmówił wszystkim, iż władca popełnił samobójstwo. Żeby udowodnić, że jest godny tronu królewskiego, postanowił wejść w Święte Płomienie Asuryana. Były one kojarzone z potężnym elfickim bogiem i według legend tylko osoba prawa mogła w nie wejść nie doznając obrażeń. Gdy Malekith wkroczył w ogień doświadczył jednak dotkliwych oparzeń, z których uratowała go matka, stapiając ciało syna ze specjalną zbroją.

Po tym wydarzeniu rozpętała się wojna domowa, w której zwolennicy Malekitha zmierzyli się z siłami nowego króla Caledora. W międzyczasie okazało się, że to Morathi była przywódczynią Kultu Rozkoszy, co tylko zaogniło konflikt. Po jakimś czasie Malekith wraz ze swą matką i sprzymierzeńcami musieli zbiec z Ulthuanu i wywędrowali na zachodni kontynent. Osiedlili się w mroźnej i niegościnnej krainie na jego północy, którą nazwali Naggaroth, a sami zyskali sobie miano Druchii – Mrocznych Elfów

W czasie panowania Beel-Shanaara elfy wysokiego rodu po raz pierwszy dobiły do brzegów Starego Świata. Znalazły tam potężny las, który nazwały Athel Loren. Miejsce to wydawało się epatować złem. Wysłano do wnętrza puszczy trzy ekspedycje po tysiąc żołnierzy. Z pierwszej wróciło siedemset osób, które opowiadały o bezowocnych próbach zbadania lasu, druga zaginęła bez śladu, a z trzeciej przeżył tylko jeden elf, który zmarł wkrótce po powrocie. W Athel Loren mieszkały (i mieszkają do dziś) tajemne duchy lasu, driady, drzewce i inne siły, które często nie tolerują obcych.
Wkrótce na Ulthuanie wybuchła wojna domowa z Malekithem. Zmobilizowano wszystkie elfy, aby wyruszyły na ojczystą wyspę i tam pomogły w walce, jednak te mieszkające w pobliżu Athel Loren postanowiły zostać na miejscu. Uznały Stary Świat za swój dom, a sam las nie niepokoił ich, póki elfy nie przekraczały jego granic.

Niedługo później zaczęła się Wojna o Brodę – osławiony konflikt pomiędzy mieszkającymi na zachodzie Starego Świata krasnoludami, a elfami. Krasnoludzkie wojska szły przez kontynent paląc kolejne elfickie osady. Gdy dotarły do Athel Loren rozpoczęły wyrąb lasu. Akurat była zima, więc siły puszczy pozostawały osłabione i leśne duchy nie mogły się same bronić. Jednak zamieszkujące obrzeża Loren elfy zamierzały ochronić ukochany las, a ten, wyczuwając ich intencję, wpuścił szpiczastouchych do środka. Po niezliczonych bitwach krasnoludy były w końcu zmuszone wycofać swe siły z puszczy. Od tej pory zamieszkujące Athel Loren elfy znane były jako Asrai – Elfy Leśne.

Kolejnym rodzajem elfów w świecie Warhammer Fantasy są elfy morskie. Zaliczają się do nich elfi korsarze, okrutni piraci niosący postrach na morzach Starego Świata, a także kupcy i handlarze mający swoje kolonie na wybrzeżach Imperium czy też Jałowych Krain. Zwykle uznają oni zwierzchność lokalnych władców, ale utrzymują kontakt z Ulthuanem.

 - Eric McBet