Alchemia. Symbole

Jajo filozoficzne wzięło swoją nazwę od kształtu naczynia. Jest jednym z naczyń hermetycznych. Pierwsza wzmianka o tym naczyniu znajduje się w arabskim dziele 'Turba philosophorum' z okolic 900 roku. Jajo jest symbolem wtórnych narodzin kosmicznych poprzez śmierć i zmartwychwstanie i było uważane przez alchemików za naczynie hermetyczne, w którym może się „wykluć” kamień filozoficzny. Chcieli to osiągnąć przez wymieszanie żywiołów, ponieważ, adepci budowę jaja powiązali z czterema żywiołami. I tak skorupka była powiązana z ziemią, błona z powietrzem, białko wodą, a żółtko z ogniem

Pojęcie Boga architekta wywodzi się z gnostyckiego demiurga. Z Bogiem-architektem kojarzono takie symbole jak na przykład cyrkiel, pelikana czy pieczęć Salomona. Postać Boga jako kogoś który stworzył świat według racjonalnego i geometrycznego podziału, alchemicy wykorzystywali symbol mistrza, który dokonał Wielkiego Dzieła. Adepci stawiali dzięki takiej interpretacji znak równości między alchemią a boskim dziełem kreacji. Pojęcie Boga architekta jest również obecne w symbolice masońskiej. Adam alchemiczny wziął początek od interpretacji Księgi Rodzaju przez Zosimosa z Panopolin. Adam pochodzi z hebrajskiego Adamah co znaczy glina o czerwonym zabarwieniu. Adam alchemiczny łączy w sobie przeciwieństwa. Według Plutarcha była to istota, która stwarza świat i zawiera sobie świat. Ten pogląd jest podobny do starożytnego pojęcia człowieka-mikrokosmosu. Adam alchemiczny jest powiązany z Adamem Kadmonem. Adam Kadmon to według kabały pierwszy człowiek w raju. W odróżnieniu od ziemskiego Adama, Adam Kadmon był nieśmiertelny oraz posiadał wielką wiedzę. Doskonałość Adama symbolizowała odkrycie tajemnicy życia i zdobycie boskiej mocy kreacji życia. Co charakteryzowało się połączeniem duszy i ciała w jedność. Zosimos uważał, że imię Adam pochodzi od słów oznaczających cztery żywioły lub cztery kierunki świata: powietrze (wschód), woda (północ), ziemia(wschód), ogień(południe). W kabale Adam niebieski (inna nazwa na Adama alchemicznego) stał w opozycji do Adama ziemskiego, który charakteryzował chaos i bezkształtną materię. Chrystus-lapis vivus pojawił się pierwszy raz w XII wieku w dziele Arnolda da Villanova. Chrystus w tym przypadku jest jakby personifikacją kamienia filozoficznego. Życie Chrystusa interpretowano jako proces tworzenia merkuriusza filozofów. I tak różne wydarzenia z życia Jezusa takie jak narodziny, śmierć czy zmartwychwstanie miały symbolizować poszczególne etapy Wielkiego Dzieła. Dla innych Jezus był odzwierciedleniem rtęci, która miała łączyć czystość metalu szlachetnego i nieczystości metali nieszlachetnych (tak jak Pan Jezus łączył pierwiastek boski i ludzki). Merkury hermetyczny wziął początek od boga Tota, który wynalazł pismo i był adeptem. Merkury był aktywnym czynnikiem transmutacji alchemicznej. W późniejszych czasach był utożsamiany z Hermesem Trismegistosem, który miał rządzić ogniem, substancją duchową łączącą kosmiczne przeciwieństwa jakimi było Słońce i księżyc. Merkuremu przypisuje się rtęć, bo jak rtęć miał mieć możliwość przybrania dowolnego kształtu dowolnej substancji. Jego natura jest dualistyczna, więc może objawiać się jako sprzymierzeniec lub wróg. W ezoteryce nauki Merkurego miały pomagać przejść do strefy sacrum. Saturn hermetyczny był planetą patronacką alchemików i nekromantów. Saturn był powiązany z pierwszym etapem Wielkiego Dzieła zwanym nigredo. W nigredo materia była oczyszczana i przechodziła do wyższej formy egzystencji. Saturnowi przypisywano ołów. Ołów był utożsamiany z ciemnością i śmiercią. Saturn pożerający swoje dzieci jest symbolem jest symbolem wchłonięcia pojedynczej duszy przez materię pierwotną. Jego symbolem jest zakończona smokiem, który połyka swój ogon. Według neoplatońskiej filozofii był utożsamieniem rozumnej przyczyny każdej rzeczy. Można spotkać go też pod nazwą Mercius senex (łac. Mercius to rtęć, a senex to stary). Melancholia [z greckiego melaina- czarna chole-żółć] Podobnie jak jej ojciec Saturn sprzyja kontemplacji. Melancholia była wstępem do każdej fazy procesu twórczego. Za pośrednictwem Melancholii renesansowi artyści według różnych interpretacji pokazać nauczanie ezoteryczne czy już wspomniane nigredo. Była często ukazywana z bawiącymi się dziećmi, które miały pokazywać podobieństwo procesu tworzenia kamienia filozoficznego i zabawy dzieci. 

 

Zaślubiny alchemiczne Są to zaślubimy Słońca i Księżyca, Króla i Królowej albo Apolla i Diany lub rodzeństwa Gabricus (siarka) i Beya (rtęć). Alegoria ta była wykorzystywana jako symboliczny zapis procesu tworzenia kamienia filozoficznego. Ta metafora jak nie patrzeć seksualna została zainspirowana na przykład jedną z ksiąg starego testamentu czyli Pieśni nad Pieśniami. W momencie połączenia się Księżyca i Słońca, którym odpowiadały woda i ogień, powstawały różne podstawowe substancje. Z procesu parowania powstawały takie składniki jak powietrze czyli żywioł ciepły i wilgotny, a z destylacji ziemia czyli żywioł zimny i suchy. Po siedmiu miesiącach płód-lapis następują narodziny pod patronatem trzech znaków zodiaków Barana, Lwa i Wodnika. 

 

Zwierzęta w alchemii Wykorzystywanie zwierząt w symbolice alchemicznej jest praktykowane od czasów starożytnego Egiptu. Często postać Merkurego przedstawiano w postaci zwierzęcia. jako, że miał naturę dwoistą przedstawiano go jako ptaka (czynnik lotny) lub węża (czynnik wodny, podziemny), przedstawiano go też jako Uroborosa czyli smoka połykającego swój ogon (Uroboros jest bardziej znany jako wąż pożerający swój ogon). Uroboros miał symbolizować połączenie dwóch przeciwnych pierwiastków. Inne zwierzęce alegorie: czerwony lew- czerwony witrol, zielony lew- zielony witrol, wilk- antymon, bezskrzydły smok- saletra, biała siarka, wąż- arszenik, orzeł- sól amonowa, salamandra, wilczyca- siarka, jednorożec- związek siarki i rtęci, bazyliszek- cynober, tlenek rtęci, siarczek rtęci. 

 

Drzewo filozoficzne Było symbolem kosmosu, metaforą pierwszej materii w magisterium, z której miał powstać kamień filozoficzny. Owocami tego drzewa były ciała niebieskie (Księżyc, Słońce i planety) i metale. Głęboko wpuszczone korzenie tego drzewa miały przypominać, że aby magisterium się udało trzeba zapanować nad instynktowną i niską częścią psychiki. To drzewo potrafiło przyjmować kształt każdej istoty, z tego powodu było przyrównywane do merkuriusza alchemicznego. Drzewo filozoficzne było łączone również z drzewem rajskim, ponieważ tak jak ono miało zapewniać ludziom nieśmiertelność. 

 

Schody/drabina Wspinaczka po schodach czy drabinie często była wykorzystywana w symbolice alchemicznej. Taka podróż miała symbolizować drogę do „wydobycia” pierwiastka boskiego, który znajdował się w człowieku. Schody hermetyczne symbolizowały również proces połączenia aspektu fizycznego, psychicznego i duchowego w jedno. Co ciekawe w psychoanalizie Junga wspinaczka po drabinie czy schodach oznaczała proces indywidualizacji jednostki. 

 

Fontanna alchemiczna Jest źródłem wody rtęciowej, która jest niezbędnik składnikiem do wszelakich przemian fizycznych i psychicznych. Fontanna alchemiczna pozwalała oczyścić ciało i duszę użytych substancji. Jako, że rtęć uznaje się za „matkę” metali to w różnych dziełach alchemicznych wodę rtęciową porównywano do Maryi Panny. Fontanna alchemiczna, tak jak większość symboli alchemicznych, miała dwoistą naturę. Mogła być przedstawiona jako czyste, krystaliczne źródło lub jako błotnista sadzawka. 

 

Światło i cień Ta para często była wykorzystywana jako alegoria magisterium czyli Wielkiego Dzieła. Światło i cień miały symbolizować również dwoistość wszechświata. Światło było kojarzone z ożywczą energią twórczą, która była niezbędna do otrzymania kamienia filozoficznego. Ciemność oznaczała albo materię pierwotną, albo substancję przed procesem oczyszczenia. Przechodzenie ciemności w światłość jest metaforą transmutacji metali nieszlachetnych w szlachetne. 

 

Magisterium Dzieli się na dwie główne części Opus Minus czyli Małe Dzieło oraz Opus Magnum czyli Wielkie dzieło. Był to proces obejmujący przemianę psychiki alchemika jak i substancji chemicznych. Magisterium miało za zadanie udoskonalenie ludzkiej psychiki i oczyszczenie substancji. Jedną z metafor magisterium są etapy rozwoju płodowego człowieka. Poczęcie-zaślubiny chemiczne, wzrost embrionu w łonie- wypalanie kamienia w alembiku, odejście wód to powstanie tynktury białej, a poród to powstanie kamienia filozoficznego. 

 

 

~Dominik